بخش مشاهده مقالات
بیم دتکتور - آشکارساز دودی خطی
آشکارسازهای دودی خطی و یا همان بیم دتکتورها در مواردی که بخواهیم فضای بزرگ
و وسیعی مانند انبار، سالن یک کارخانه و یا سوله و ... را تحت پوشش سیستم اعلام
حریق قرار دهیم و نصب دتکتورهای معمولی مشکل و یا غیر اقتصادی باشند از این نوع
دتکتورها استفاده می شود.
این نوع دتکتورها دارای
یک قسمت فرستنده (TX) هستند که اشعه هایی به سمت گیرنده (RX) می فرستند. این دو قسمت در دو سمت سالن نصب می شوند و هرگاه عاملی مانند دود
بین این دو عنصر واقع شود و ارتباط اشعه را قطع کند باعث اعلام خطر می گردد. در
بعضی از این نوع دتکتورها فرستنده و گیرنده روی یک هد قرار دارد و در قسمت
روبرو یک انعکاس دهنده (Reflector)نصب می گردد. این دتکتورها می توانند فضایی به پهنای 15 متر و به طول 5 الی 100 متر
را بسته به برند انتخابی تحت پوشش خود قرار دهند و ارتفاع نصب آنها نیز میتواند
تا 25 متر باشد. ولتاژ کار آنها معمولا 24 ولت DC است و هر چه فاصله ی بین گیرنده و فرستنده افزایش
یابد جریان مصرفی نیز افزایش می یابد.
اصول شناخت بیم دتکتور به خاطر جبران ناتوانی دتکتورهای نقطه ای می باشد. این نوع دتکتور به صورت شعاعی (Projector) عمل کرده و به دو نوع تقسیم
می شوند، در نوع اول فرستنده و
گیرنده از هم جدا هستند و در نوع دوم فرستنده و گیرنده بر روی یک هد قرار دارد و
از یک رفلکتور برگشت شعاع نوری استفاده میکنند. نوع معمول و مورد استفاده، نوع دوم
میباشد.
اصطلاحات پر کاربرد بیم
دتکتورها
Beam Range:
فاصله ی خطی بین فرستنده،
گیرنده و رفلکتور
Detector Coverage:
سطح قابل پوشش که به وسیله
ی دتکتور محافظت میشود. در این سطح حساسیت دتکتور در حد قابل قبول میباشد.
Reflector:
(آینه) تجهیزی که سیگنال نور را
برگشت داده تا به گیرنده برسد.
Sensitivity:
قابلیت تشخیص دود در مکانهای
مختلف سطح حفاظتی. این حساسیت بیشتر بسته به غلظت، حجم و بزرگی ذرات دود میباشد.
Stratification
(لایه بندی) لایه های دود که بستگی به درجه ی
حرارت حریق دارد. حریقهای داغ لایه های بزرگ و حریقهای گرم لایه های کوچکتر
دارند.
عملکرد آشکارسازهای دودی خطی
دتکتور شامل یک گیرنده و
فرستنده و یک رفلکتور می باشد. فرستنده طیف نوری در ردیف طیف مادون
قرمز را به صورت متقارن به سمت رفلکتور میفرستد. در رفلکتور نور رفلکت (منعکس) میشود
و در گیرنده این نور گرفته شده، درصد انتشار و درصد جذب نور مقایسه و وضعیت محیط
بررسی میگردد. در شروع کار دتکتور اولین مقدار جذب شده پس از تنظیم آینه و دتکتور
را به عنوان مبنا قرار میدهد. در صورتیکه در مراحل بعدی درصد نور جذب شده کمتر
باشد (طبق تنظیم مثلا کمتر از 60%) این مرحله به عنوان وجود مانع تلقی شده و موجب
ارسال آلارم می گردد.
تنظیمات: در تنظیمات نور ساتع شده
از فرستنده 100% در نظر گرفته شده و درصد نور گرفته شده توسط گیرنده (مثلا
60%) که به عنوان مبنا یا Threshold است، مبنای کار قرار میگیرد.
40% نور تلف شده به علت عدم تقارن در فرستنده، درصد کم گرد و خاک محیط، عدم انعکاس
کامل توسط منعکس کننده و درصد کمی انعکاس توسط گیرنده و همچنین تغییر ماهیت نور
در این فاصله به واسطه ی عوامل محیطی میباشد. قابل توجه است که امکان دارد تمامی طیف نوری فرستنده
یکدست نبوده و در یک طول موج مشخصی نباشد. بنابراین امکان تغییر حالت یا عدم تبدیل
آن به ولتاژ – جریان در گیرنده وجود دارد. این مسئله در فاصله های بالاتر بهتر مشخص میشود.
با توجه به اینکه در این نوع دتکتور، فاصله ی حرکتی طیف نور دو برابر فاصله ی گیرنده و رفلکتور است ولی شعاع حفاظتی فقط از آینه تا فرستنده و گیرنده حساب
می شود.
در هنگام کار، وجود ذرات گاز،
دود، اجسام صلب و مایعات باعث عدم رسیدن شعاع کافی نور به گیرنده شده و آلارم درآن
ظاهر میشود. به خاطر کم کردن امکان اشتباه، این حالت بایستی حدود 5 ثانیه به صورت
دائمی در دتکتور وجود داشته باشد تا آلارم ظاهر شود. اگر درصد نور رسیده به گیرنده
را 100% در نظر بگیریم، میتوان حساسیت آن را بین 30% تا 90% تنظیم نمود. در
بعضی از دتکتورها رنج حساسیت 30،50 و 70 میباشد. در این نوع دتکتور، تغییرات کم
نور از نظر شعاعی و حجمی و کیفیتی باعث ایجاد آلارم در گیرنده نمیشود. در محاسبه ی حساسیت، نسبت نور دریافت
شده به نور سد شده مد نظر میباشد.
استاندارد (BS 5445.Part 5)،(UL268) و (NFPA 72) اصول را در این دتکتور مشخص میکند. این دتکتور مانند
دتکتورهای نوری نقطهای نسبت به رنگ دود حساسیت داشته و دودهای سیاه رنگ(جاذب شعاع
نوری) را سریعتر کشف می کند.
تنظیم ضریب بهره Automatic Gain Control (AGN)
بعضی از عوامل محیطی مانند رطوبت و گرد و غبار ایجاد اشکال
تدریجی در این نوع دتکتور میکند. مثلا وجود گرد و غبار دائمی در محیط یا نشست آن
بر روی آینه یا دتکتور و در حالت عادی بعد از مدتی آلارمهای رندم به وجود میآورد.
تعبیه
ی سیستم AGN در دتکتور باعث تغییر ضریب
بهره یا حساسیت به مقدار کم می شود.
در این سیستم که از یک ریز
پردازنده
ی الکترونیکی (میکروپروسسور) با نرم افزار خاص استفاده شده، اثر گرد و غبار و
رطوبت بر روی دتکتور جبران می شود، یعنی درصد ضایعات اندازهگیری
و به صورت نرم افزاری جبران میگردد. این درصد محدود و مطابق با Threshold میباشد، بنابراین به مرور AGC کاهش بهره ی دتکتور را جبران مینماید.
این مسئله تا آنجا ادامه مییابد که دتکتور یا آینه نیاز به تمیز کاری یا تعویض
پیدا کند.
